علل و درمان صدا دادن و تق تق زانو

زانوها یکی از پیچیده ترین مفاصل در بدن ما هستند. ازآنجایی که مفصل زانو در فعالیت های مختلف بسیار زیاد به کار گرفته می شود، مستعد بروز آسیب های بسیار زیادی است. صدا دادن و تق تق زانو یکی از علائم شایع در بسیاری از آسیب های مختلف زانو است. با گذشت زمان و یا با بروز یک حادثه برای زانوها ممکن است زانوها شروع به صدا دادن بکنند. صدا دادن یا تق تق زانوها گاهی همراه با درد است و البته در بسیاری از موارد، تق تق زانو تنها علائم یا نشانه ای نیست که بیمار به آن دچار است. صدا دادن زانو معمولا به این دلیل است که قسمتی از ساختارهای داخلی مفصل زانو در موقعیت ناصحیحی قرار گرفته است و به همین خاطر برخی از قسمت های زانو بیش از حد معمول تحت فشار قرار می گیرند.

در اغلب موارد، صدا دادن زانو به حالت تق تق، بی خطر است و مشکلی ایجاد نمی کند. اما شنیدن صدای سایش یا قیژ قیژ از درون زانو یکی از نشانه های فرسایش مفصل است که می تواند منجر به آرتروز زانو شود. در صورتی که هر یک از موارد زیر در مورد شما صدق می کند، باید در مورد صدا دادن زانوی خود نگران شوید و آن را نادیده نگیرید:

• صدا دادن زانو زیاد رخ می دهد و همیشه از یک محل خاص در زانو است. صدا دادن زانو همراه با درد است.
• صدا دادن زانو همراه با تورم، خشکی مفصل یا حساسیت به لمس است.
• زانو صدا می دهد و شما به خاطر حرکت دادن زانو برای مدت زمان طولانی، احساس درد دارید.

حباب های گاز به عنوان عاملی برای صدا دادن زانو

• شایع ترین علت صدا دادن زانو که همراه با دردنیست، تشکیل حباب های گازی در داخل فضای مفصلی است.
• همچنین ممکن است یکی از تاندون ها یا لیگامت ها روی استخوان مفصل، حرکت ناگهانی داشته باشند و سُر بخورند که این موضوع نیز باعث ایجاد صدایی می شود.
• حباب های گازی در درون مفصل معمولا به خاطر تغییر در فشار داخلی در مفصل زانو در حین انجام کارهای روزانه، ایجاد می شوند. وقتی این حباب ها می ترکند و گاز آنها آزاد می شود، تولید صدا می کنند.
• در حین انجام حرکات عادی نیز گاهی ممکن است یکی از رباط ها یا تاندون ها کمی بیش از حد نرمال، کشیده شود که این موضوع موجب می شود تاندون یا رباط به حالت تقه مانند حرکت کند و صدایی ایجاد کند. این موضوع نیز، هیچ خطری برای زانو ندارد و کاملا عادی است.

سایر علل احتمالی صدا دادن زانو

• در برخی موارد در اطراف پرده ی پلیکا یا اطراف مفصل زانو، بافت های اضافه ای تشکیل می شود .
• این بافت های اضافه ممکن است در بین ساختارهای مفصلی گیر کنند و بعدا در هنگام حرکت کردن زانو ایجاد صدا کنند.

عارضه ی زانوی دوندگان

• عارضه ی پپتلافمورال که با نام " زانوی دوندگان " نیز شناخته می شود، زمانی بروز می کند که کشکک زانو دچار انحراف شود و به طور صحیح بر روی استخوان فمور حرکت نکند.
• این مورد یکی از شایع ترین علل صدا دادن زانو است. در این حالت اگر شما زانو درد داشته باشید درد شما با بالارفتن و پایین آمدن از پله ها بیشتر می شود.
• درد زانو در این عارضه، درست در جلوی زانو یا زیر کشکک زانو حس می شود. این عارضه موجب وارد آمدن فشار مضاعف به استخوان ساق پا و دیگر استخوان های پا شده و در هنگام حرکت کردن زانو ایجاد صدا می کند.

آسیب مینیسک

• مینیسک ها دو غضروف درون مفصل زانو هستند که وظیفه ی آنها جذب فشارهای وارده به مفصل زانو می باشد.
• مینیسک ها به صورت دو صفحه به شکل حرف C هستند که بین استخوان ران و ساق پا قرار دارند و به قرار گرفتن کشکک زانو در جای صحیح خود کمک می کنند.
• مینیسک زانو به دلایل مختلفی ممکن است دچار پارگی شود، اما در در هر حال، پارگی مینیسک در اغلب موارد موجب صدا دادن زانو و تورم آن می شود.
• آسیب های پارگی مینیسک در اغلب موارد بسیار دردناک هستند.

آرتروز زانو

• التهاب مفصل زانو که ناشی از آرتروز و ساییدگی مفصل زانو است می تواند باعث صدا دادن زانو شود.
• در موارد ابتلا به آرتروز زانو، ممکن است راستای قرارگیری پاها و مفصل زانو به شکل غیرطبیعی دربیاید و فرد به علائمی مانند خشکی و بی حرکتی مفصل زانو دچار شود.

پارگی رباط ACL یا MCL

• پارگی رباط یکی از آسیب های دردناک مفصل زانو است و شما احتمالا بلافاصله بعد از بروز این آسیب، متوجه آن می شوید. پارگی هر یک از رباط های مفصل زانو می تواند باعث صدا دادن مفصل زانو شود، چرا که دیگر استخوان های زانو در جای صحیح خود قرار ندارند. پارگی رباط زانو موجب خشکی مفصل، حساسیت به لمس و کبودی در محل بروز آسیب دیدگی می شود.

روش های درمان صدا دادن زانو

صدا دادن زانو در صورتی که بر اثر آسیب دیدگی نباشد و همراه با درد نباشد، نیازی به درمان ندارد. اما در صورتی که زانو صدای سایش می دهد یا صدا دادن آن همراه با درد است، لازم است برای درمان آن اقدام شود و روش درمان آن نیز کاملا به این موضوع بستگی دارد که چه چیزی موجب صدا دادن زانو شده است. به طور کلی ممکن است متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، هر یک از درمان های زیر را برای رفع صدا دادن زانو تجویز کند:

دارودرمانی

• متخصص طب فیزیکی برای کاهش درد و التهاب زانو داروهایی از جمله داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی را تجویز می کند.

سرما درمانی و گرما درمانی

ممکن است پزشک به شما توصیه کند که روی زانوی خود کمپرس سرد بگذارید و سپس (بعد از کاهش التهاب) از کمپرس گرم استفاده کنید. شما باید 2 تا 3 بار در روز و هر بار به مدت 15 الی 20 دقیقه از کمپرس سرد یا گرم استفاده کنید. پزشک بررای کاهش التهاب زانو، استفاده از کمپرس سرد را تجویز می کند.

بریس (زانوبند طبی)

• استفاده از زانوبند طبی موجب پشتیبانی بیشتر از مفصل زانو و استراحت دادن به آن می شود. ممکن است در مواردی از بریس های مخصوص زانو برای بی حرکت کردن زانو بعد از آسیب استفاده شود.

فیزیوتراپی و ورزش

• انجام فیزیوتراپی موجب تقویت عضلات و پشتیبانی بهتر از مفصل زانو می شود و همچنین دامنه ی حرکتی مفصل را افزایش می دهد.

متخصصین طب فیزیکی ممکن است از روش های غیرتهاجمی دیگری مثل موارد زیر برای درمان علت های صدا دادن زانو نیز استفاده کنند:

• ماساژ درمانی
• درمان های دستی
• لیزر تراپی
• مگنت تراپی
• شاک ویو تراپی
• تزریق اوزون
• پی ار پی

متخصص طب فیزیکی همچنین می تواند یک برنامه ی ورزشی اختصاصی برای افزایش ثبات و قدرت زانو و بهبود دامنه ی حرکتی آن برای شما تدوین کند. تقویت عضلات چهارسر رانی در جلوی ران و همچنین عضلات همسترینگ در پشت ران، موجب ایجاد ثبات در مفصل زانو می شود. همچنین انجام حرکات کششی برای نوار ایلیوتیبیال زانو موجب آزادسازی گرفتگی و فشارهایی می شود که مفصل زانو را به سمت طرفین می کشد. نوار ایلیوتیبیال یک نوار بافتی است که از قسمت خارجیِ کناره ی ران تا زانو امتداد دارد.

عضلات چهارسر ران تشکیل بافت اضافه

• تمامی حرکات و تمرین هایی که در آن لازم است زانو از حالت خمیده باز شود و عضلات جلوی ران در آن منقبض شوند، موجب تقویت عضلات چهارسر ران می شود.

عضلات همسترینگ

• در صورتی که عضلات چهار سر ران تا حدود زیادی از عضلات همسترینگ قوی تر باشند، عدم هماهنگی و تعادل عضلانی پیش می آید که موجب می شود زانو مستعد بروز آسیب باشد. به همین منظور لازم است که عضلات همسترینگ در پشت ران را نیز قوی کنید.

نوار ایلیوتیبیال

• در صورتی که نوار ایلیوتیبیال قوی باشد، به خوبی از مفصل زانو حمایت می کند و موجب ثبات بیشتر زانو می شود، اما تنش و التهاب در نوار ایلیوتیبیال موجب ناپایداری مفصل زانو و کشیده شدن آن به سمت بیرون می شود.

جراحی

• در برخی موارد که زانو به شدت آسیب دیده است، خصوصا در مواردی که آسیب مورد نظر پارگی مینیسک یا پارگی رباط ACL یاMCL باشد، ممکن است نیاز به انجام جراحی باشد. در صورتی که هرگونه نگرانی در مورد آسیب خود یا انجام جراحی دارید، حتما در اولین فرصت آن را با پزشک خود در میان بگذارید.