علت و علائم پوکی استخوان یا (Osteoporosis)

پوكی استخوان (Osteoporosis) عبارت است از كاهش تراكم و قدرت طبیعی استخوان كه منجر به سستی استخوان و مستعد شدن آن برای شكستگی میشود. گاهی اوقات وزن خود شخص می تواند باعث بروز شکستگی گردد. شکستگی ها اغلب در نواحی استخوان سر ران، مهره ها و مچ دست می باشند. این عارضه بیشتر در افراد مسن و خانمهای یائسه (10 سال اول پس از یائسگی) دیده میشود.

علت پوکی استخوان

• پوکی استخوان است بیماریی است، که در آن تراکم استخوان کم شده و استحکام آن کاهش می یابد.
• بنابراین باعث تغییر در ساختار استخوان می شود و خطر شکستگی استخوان را افزایش می دهد.
• ساختار نرمال استخوان حفره حفره و نازک میشود و تواناییی تحمل نیروهایی که هر روزه بر استخوان وارد میشود کمتر میشود.
• شکستگی های ناشی از بیماری پوکی استخوان میتوانند شدید باشند، باعث درد شوند و بر کیفیت زندگی فرد اثر گذار باشند.
• پوکی استخوان به تنهایی ممکن است باعث آزار و اذیت شما نشود، ولی هنگامیکه با شکستگی استخوان همراه می‏شود، بخصوص استخوان‏های کوچک ستون مهره ‏ها، درد شدیدی خواهد داشت و اگر ادامه داشته باشد. زندگی روزمره شما را مختل خواهد کرد.

روش درمان پوکی استخوان شامل موارد زیر میشود:

• تغییر در سبک زندگی: برای مثال در ورزش، تغذیه و رژیم غذایی مصرف کلسیم و ویتامین دی
• مصرف دارو: در بعضی موارد قرص و دارو برای پوکی استخوان تجویز می شود.

علایم شایع:

• كمردرد
• تغییر شكل ستون فقرات بصورت قوز كردن
• كاهش قد
• بروز شكستگی با ضربه خفیف بویژه در ناحیه استخوان ران و بازو
• درد ناگهانی پشت همراه با یك صدای خردشدگی كه نشانه بروز شكستگی مهرهاست

علل بیماری:

پوکی استخوان به علل مختلفی پدیدار می گردد که مهمترین علل آن كمبود طولانی مدت كلسیم و پروتئین در رژیم غذایی، سطح پایین استروژن پس از یائسگی، كمبود ویتامینها (بویژه ویتامین ث)، مصرف داروهای ضد انعقاد (مانند هپارین)، داروهای ضد تشنج (مانند فنی توئین و باربیتورات ها) و برخی داروهای ادرار آور (مانند فورزماید) و نیز اختلالات هورمونی مانند کم کاری یا پركاری تیرویید، بیماری کوشینگ و دیابت می باشند.

از دیگر علل پیدایش این بیماری

• سرطان
• زمینه ژنتیكی مساعد
• كاهش فعالیت با افزایش سن
• استعمال دخانیات
• بیماریهای مزمن از جمله اعتیاد به الكل

تشخیص بیماری:

• بهترین روش تشخیص پوکی استخوان (استاندارد طلایی Gold Standard) آزمایش تراکم سنجی استخوان با اشعه ایکس Dual X-Ray Absorptiometry (DxA) می باشد.
• این آزمایش بر روی مچ دست و یا ستون فقرات انجام می گیرد که ارزش هردو یکسان می باشد.
• برای انجام این آزمایش مقدار کمی اشعه از استخوان عبور داده می شود.
• استخوان متراکم تر، اشعه کمتری را از خود عبور می دهد که با سنجش میزان این پرتو تراکم استخوان مشخص می گردد.

پیشگیری:

• استفاده از داروهای رسوب دهنده کلسیم روی استخوان (مانند آلندرونات سدیم)
• رژیم غذایی سرشار از کلسیم دارای مقادیر كافی كلسیم تا 1500 میلیگرم در روز با مصرف شیر و فرآوردههای لبنی یا مكملهای كلسیم
• پرهیز از نوشیدن قهوه زیاد و مصرف سیگار
• شروع درمان جایگزینی هورمونی با بروز یائسگی در خانمها (این درمان امروزه کمتر بکار می رود)
• ورزش منظم که به استحکام استخوان کمک می کند، نظیر پیادهروی تُند، شنا، دوچرخه سواری و نرمش.
• در مورد مصرف استروژن، كلسیم و فلورید پس از بروز یائسگی یا برداشت تخمدانها با جراحی با پزشك مشورت شود.

درمان پوكی استخوان با استفاده از مگنت تراپی:

• یکی از بهترین روشهای اثبات شده جهت افزایش دانسیته استخوان و یا کمک به جوش خوردن استخوان در شکستگیها، مگنتوتراپی می باشد.
• امواج با فرکانس پائین الکترومگنتیک باعث القاء جریانهای الکتریکی در استخوان شده و تراکم استخوان را افزایش می دهند.
• همچنین امواج الکترومگنیک اثرات ثانوی دیگری نیز دارد که در حفظ ساختار استخوان بطور غیر مستقیم نقش عمده ای دارند.
• تأثیر مگنت تراپی بر تحریک استخوان سازی و استئوپلاست ها ثابت شده است.
• میدانهای مغناطیسی پالسی با تغییر پتانسیل غشای سلولی در اوستئوپلاستها باعث تحریک فعالیت آنها می شود.
• در شکستگی استخوان یکی از عوارض مهم جوش نخوردن یا (Non Union) می باشد که احتمال آن با افزایش سن زیاد می شود.
• PMF باعث تسریع پروسۀ جوش خوردن استخوان و افزایش توده استخوانی (Bone Mass) می شود.
• همچنین مگنت تراپی دارای اثرات ضد التهاب، ضد درد، ضد اِدم و شل کنندگی در گرفتگی عضلات می باشد. مرکز جامع توانبخشی و طب فیزیکی دکتر فرخانی مفتخر است که با استفاده از پیشرفته ترین دستگاههای مگنتوتراپی تاکنون درمانهای موفقی را در اختیار بیماران عزیز قرار داده است.
• در کنار این روش درمانی گاهاً مكملهای كلسیم و ویتامین D، داروهای جایگزین هورمونی یا فلورید و نیز سایر داروهایی كه روند تحلیل رفتن استخوان را كُند كرده یا رشد استخوان را افزایش میدهند ممكن است تجویز شود.

عواقب و عوارض مورد انتظار:

• افتادن كه باعث شكستگی، به خصوص شكستگی استخوان ران یا ستون فقرات، میگردد.
• گاهی شكستگی به طور خودبهخود و بدون ضربه یا افتادن اتفاق میافتد.
• از دیگر عوارض بیماری می توان درد شدید و ناتوانكننده را نام برد.
• با رژیم غذایی مناسب، مكملهای كلسیم و فلورید، ویتامین D، ورزش و استروژن میتوان سیر پوكی استخوان را متوقف كرده و احتمالاً روند آن را در جهت رسیدن به حالت طبیعی معكوس كرد.
• همچنین شكستگیهای عارض شده، با درمان قابل علاج است.

مراقبت ها:

• در صورت تجویز استروژن، برای معاینه لگنی و انجام پاپ اسمیر بطور منظم به پزشك مراجعه كنید.
• ماهی یك بار پستانها را از نظر وجود توده بررسی كنید.
• هرگونه خونریزی یا ترشح مهبلی را به پزشك گزارش دهید.
• از مصرف داروهای مؤثر بر هوشیاری نظیر داروهای خوابآور و آرامبخشها، كه ممكن است باعث افتادن و بروز شكستگی گردند، خودداری کرده و برای خوابیدن از تشك سفت استفاده كنید.
• همچنین لازم است از هر موقعیتی كه ممكن است منجر به آسیبدیدگی گردد، مانند راه رفتن در خیابانهای یخزده یا بر روی سطوح خیس یا لغزنده خودداری كنید.
• هنگام بالا یا پایین رفتن از پلكان، نردههای پلكان را بگیرید و قبل از آن اطمینان حاصل كنید كه نردهها به اندازه كافی محكم باشند.
• در منزل بخصوص در حمام از پادری های لاستیکی که مانع از لیز خوردن می شوند استفاده کنید.
• از خم کردن بدن به جلو خودداری کنید چرا که می تواند موجب شکستگی در مهره های کمر گردد.

رژیم غذائی:

• از یك رژیم عادی متعادل حاوی مقادیر بالای پروتئین، كلسیم و ویتامین D استفاده كنید.
• در صورت داشتن اضافه وزن از یك رژیم لاغری استفاده كنید. همچنین مقدار کلسیم مورد نیاز روزانه در خانمهای بالای 40 سال 1500 میلی گرم در روز و در خانمها و آقایان بالای 60 سال 1200 میلی گرم در روز توصیه شده است.

در این شرایط به پزشك خود مراجعه نمائید:

• بروز درد بویژه پس از ضربه
• اگر شما یا یكی از اعضای خانوادهتان دارای علائم پوكی استخوان باشید.
• اگر دچار علائم جدید و غیرقابل توجیه نظیر خونریزی مهبلی شده اید.
• داروهای تجویز ممكن است با عوارض جانبی همراه باشند.
• خانمها در سن یائسگی جهت ارزیابی دانسیته استخوان

• درمان دارویی و هورمونی پوکی استخوان
  تاریخ انتشار : 1392-04-20تاریخ بروز رسانی : 1401-10-12


• نشستن نامناسب و پوکی استخوان
  تاریخ انتشار : 1392-11-17تاریخ بروز رسانی : 1401-09-12


• پوکی استخوان و تغذیه
  تاریخ انتشار : 1393-04-16تاریخ بروز رسانی : 1401-09-12


• عوامل خطر پوکی استخوان کدامند؟
  تاریخ انتشار : 1392-04-20تاریخ بروز رسانی : 1401-10-12


• نقش ورزش در پوکی استخوان
  تاریخ انتشار : 1392-04-25تاریخ بروز رسانی : 1401-10-12