درمان بدون جراحی خار پاشنه پا

خار پاشنه در واقع یک زائده‌ی استخوانی است که در زیر استخوان پاشنه‌ی پا شکل می‌گیرد. در کف پا یک نوار ضخیم از بافت نرم به نام فاسیت‌پلانتار وجود دارد که به استخوان پاشنه‌ی‌ پا متصل است. این نوار ضخیم و محکم موجب تشکیل قوس کف پا شده و به حفظ ثبات پا کمک می‌کند. در صورتی که با گذشت زمان به دفعات زیاد به نوار فاسیت‌پلانتار در کف پا فشار وارد شود، این فشار به نقطه‌ی اتصال فاسیت به استخوان پاشنه منتقل شده و این تنش و فشار‌های مکرر موجب تشکیل خار استخوانی در استخوان پاشنه می‌شود که به آن خار پاشنه گفته می‌شود. زائده خار پاشنه پا به تنهایی دردناک نیست؛ اما فرورفتن تیزی خار پاشنه در بافت نرم اطراف پاشنه دردناک است. در اثر فرو رفتن خار پاشنه در بافت و عصب‌های حساس، ناحیه اطراف خار پاشنه پا ملتهب می‌شود و درد و کبودی شروع می‌شود. درد هنگام ایستادن یا راه رفتن روی ناحیه‌ی ملتهب شدت می‌گیرد. پس از مدتی استراحت کردن، برای مثال هنگامی که بیمار صبح از تخت پایین می‌آید، درد بیشترین شدت را دارد، چون پس از مدتی که وزن بدن به پاشنه دردناک تحمیل نشده است، ناگهان خار پاشنه در بافت فرو می‌رود.هدف از برنامه‌ی درمانی، کاهش التهاب بافت نرمی ‌است که به پاشنه پا متصل است تا بدین ترتیب بتوان عملکرد و همچنین وضعیت پا را به حالت عادی بازگرداند. برنامه‌ی درمانی هر بیمار با توجه به وضعیت و شرایط او متفاوت است و شامل ترکیبی از تعدادی از روش‌های درمانی است. نود درصد از موارد خار پاشنه با بهره‌گیری از روش‌های غیرجراحی درمان می‌شود. رفع کامل علائم از چند هفته تا چند ماه طول می‌کشد.

علل ایجاد خار پاشنه

فاسئیت پلانتار و خار پاشنه در اثر عوامل زیر ایجاد می شوند:

• ایستادن بیش از حد
• استفاده از کفش های بدون کفی بر روی زمین های سخت
• کفش های نامناسب
• فشار مکرر
• رژیم های غذایی با ویتامین ث ناکافی
• تغییر یا افزایش فعالیت ها
• داشتن اضافه وزن
• تحلیل رفتن چربی های کف پا در اثر افزایش سن
• آسیب

عوامل خطر ساز خار پاشنه

یک سری از موارد ممکن است خطر ایجاد چنین مشکلی را در افراد افزایش دهد که در ادامه به این موارد می پردازیم:

فعالیت‌های ورزشی. دویدن و حرکات پرشی می‌تواند باعث آسیب پاشنه و قوس پا شود.

فعالیت بر سطوح سفت و سخت. راه رفتن، دویدن یا پرش در سطوح سخت باعث آسیب رسیدن به پاشنه پا می‌شود.

وارد شدن ضربه به پاشنه پا. کبودی پاشنه پا و پاره شدن غشایی که آن را می‌پوشاند، می‌تواند منجر به خار پاشنه شود.

افزایش سن. طبق مطالعاتی که در این زمینه انجام گرفته است، خار پاشنه در بین افراد مسن یکی از مشکلات رایج است.

جنسیت. خار پاشنه بیشتر در خانم‌ها مشاهده شده است.

اضافه وزن. یکی از مواردی که می‌تواند احتمال ایجاد خار پاشنه را افزایش دهد، افزایش وزن است.

استفاده از کفش نامناسب. استفاده از کفش‌های نامناسب می‌تواند به پاشنه پا آسیب وارد کند.

علاوه بر این موارد برخی از بیماری‌های زمینه‌ای نیز می‌تواند منجر به خار پاشنه شود که این موارد به شرح زیر است:

• آرتریت واکنشی
• اسپوندیلیت آنکیلوزان
• ورم کف پا
• هیپروستوز

علائم خار پاشنه

از نشانه ها و علائم خار پاشنه پا می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• شروع تدریجی درد از زیر پاشنه و انتشار آن در کف پا از علائم خار پاشنه می باشد.
• درد و التهاب معمولاً در زیر پاشنه یا درون آن حس می‌شود.
• درد پاشنه پا معمولاً صبح‌ها شدیدتر است؛ اما صرفاً در نتیجه حرکت دادن پا فروکش می‌کند و مجدداً در ساعات میانی روز یا پس از ورزش کردن شدید می‌شود.
• کشش رباط کف پا می‌تواند به بروز درد دامن بزند.

تشخیص خار پاشنه

پس از معاینه شما توسط پزشکتان وی ممکن است دستور انجام تصویربرداری از پاهای شما را بدهد.

• رادیوگرافی ساده

تصاویر واضحی از استخوان ها می دهد. با استفاده از رادیوگرافی ساده می توان سایر دلایل درد پاشنه مثل شکستگی یا آرتریت و آرتروز را رد کرد. خار پاشنه در تصاویر رادیوگرافی ساده مشهود است.

• سایر تصویربرداری ها

MRI و سونوگرافی به صورت معمول برای تشخیص خار پاشنه استفاده نمی شوند. MRI ممکن است در صورت شکست درمان خار پاشنه درخواست شود.

درمان خار پاشنه پا

درمان خار پاشنه معمولاً غیر جراحی است. درمان این بیماری مانند بسیاری بیماری های دیگر نگهدارنده است به این معنی که با رعایت دستورات خاصی خوب میشود و اگر آن دستورات رعایت نشوند علائم مجدداً برمیگردند. رعایت موارد زیر کمک کننده است.

• کمپرس سرد

سرما بافت ملتهب پاشنه را تسکین می‌دهد. یک روش این است که پارچه‌ای را دور کیسه یخ بپیچید و آن را روی پاشنه قرار دهید. همچنین می‌توانید کمپرس‌های سردی مانند پک ژل یا پوشش سرد پا‌ را از داروخانه تهیه کنید و روی پا بگذارید. این پک‌ها را باید در فریزر نگهداری کنید و سپس دور پا و مچ پا بپیچید و آن را پس از 10 دقیقه باز کنید. در طول روز، هر یک ساعت یک بار از کمپرس سرد استفاده کنید. روش دیگر این است که پا را روی یک بطری آب سرد یا منجمد بچرخانید.

• کفش و کفی طبی

کفش راحت و اندازه، فشار روی خار پاشنه پا را کاهش می‌دهد. این فشار تولید درد و ناراحتی می‌کند. اگر خار پاشنه دارید، توصیه‌های زیر را هنگام خرید کفش مناسب برای خار پاشنه در نظر بگیرید:

پاشنه محکم: پشت کفش باید محکم باشد تا بتواند از پاشنه محافظت کند و از چرخش رو به داخل یا خارج پا جلوگیری کند.

انعطاف پذیری متوسط: کفش نباید به راحتی خم شود. البته کفش باید خمی تدریجی داشته باشد تا هنگام خم شدن پا مقاومت مناسبی از خود نشان دهد.

پاشنه با بلندی اندک: کفی یا کفشی که پاشنه آن اندکی، کمتر از یک اینچ، بلند باشد، فشار را از روی پاشنه دردناک برمی‌دارد.

همچنین می‌توانید برای ساخت کفی‌های طبی سفارشی اقدام کنید تا پس از قالب گرفتن از پاهایتان، یک کفی کاملاً اندازه کفش‌هایتان تهیه شود. این کفی‌ها به طور سفارشی طراحی و ساخته می‌شود تا از چرخش پا جلوگیری کند و پاشنه را بهتر نگه دارد. کفی طبی با توجه به تجویز متخصص پا (پدیاتریست) ساخته می‌شود.

• داروهای بدون نسخه

داروهای ضدالتهاب بدون نسخه درد و ناراحتی پاشنه را تسکین می‌دهد. پرکاربردترین داروهای ضدالتهابی عبارت‌اند از:

1. آسپرین
2. ایبوپروفن (ادویل، مورتین)
3. ناپروکسین سدیم یا ناپروکسین (الیو)

• اولتراسوند کرایو

اولتراسوندکرایو از ترکیبی از انرژی الکترومغناطیسی و سرما درمانی برای تسکین درد استفاده می‌کند. دستگاه شبیه به قلم نوری بزرگی است که روی مچ و کف پا حرکت داده می‌شود. پژوهش‌ها نشان داده است که اولتراسوندکرایو درمانی مؤثر برای بیماران دچار التهاب پلانتار فاشیا است که خار پاشنه نیز دارند.

• تزریق کورتیکواستروئید

تزریق کورتیکواستروئید خار پاشنه را درمان نمی‌کند؛ اما درد ناشی از خار پاشنه را تا حدی تسکین می‌دهد. پزشک معمولاً داروی بی‌حس کننده را برای کاهش ناراحتی در محل درد تزریق می‌کند. هرچند تزریق در محل‌های مختلفی انجام می‌شود؛ اما اکثر پزشکان دارو را به جای کف پاشنه، در بخش داخلی یا میانی آن تزریق می‌کنند.

• کاهش وزن

اگر اضافه وزن دارید، بهتر است به فکر لاغر کردن باشید. با کاهش وزن نیرویی که به پا وارد می‌شود، کمتر شده و فشار روی خار پاشنه نیز کمتر می‌شود.

• حرکات کششی

کشش عضلات ساق پا و اطراف آن و پلانتار فاشیا فشار و گرفتگی خار پاشنه را کاهش می‌دهد. در ادامه چند حرکت کششی ساده و مفید را توضیح می‌دهیم:

• خم کردن پا

برای انجام این حرکت باید بنشینید و پاها را روی هم بیاندازید. پنجه پا را با دست بگیرید و آن را به طرف قفسه سینه بکشید. 30 ثانیه در این حالت بمانید و سپس پا را رها کنید. این حرکت کششی را 5 بار برای یک پا تکرار کنید، سپس پای دیگر را رو بیاندازید و کشش را برای این پا هم انجام دهید.

• کشش ساق پا

برای انجام این حرکت باید روبه‌روی دیوار بایستید و به اندازه یک بازو از آن فاصله بگیرید. یک پا را اندکی جلوی پای دیگر بگذارید و به جلو خم شوید، سپس دست‌ها را تقریباً در ارتفاع شانه، روی دیوار بگذارید. زانوها را خم کنید و مفصل‌های ران را اندکی به جلو فشار دهید تا کشش را در ساق پا حس کنید. 10 ثانیه در این حالت بمانید، سپس پاها را صاف کنید. حرکت را ده بار تکرار کنید، سپس جای پاها را عوض کنید و پای دیگر را جلو بگذارید.