انواع صافی کف پا؛ علل، علائم، عوارض و درمان

پای انسان حاوی ماهیچه‌ها، تاندون‌ها، استخوان‌ها و بافت‌های نرم متعددی است که ما را قادر می‌سازد تا در حالت قائم بایستیم و به فعالیت‌های مختلف مانند تعادل، راه رفتن، پریدن و دویدن کمک کنیم. پاهای انسان از نظر شکل، اندازه و انحنای قوس پا متفاوت است. کف پای صاف یک عارضه‌ی شایع است که زمانی رخ می‌دهد که قوس کف پا هنگام ایستادن، وضعیت طبیعی نداشته باشد؛ به این معنی که لبه داخلی کف پا هنگام ایستادن در یک یا هر دو پا با سطح زمین تماس دارد. افراد در هر گروه سنی ممکن است به عارضه‌ی صافی کف پا دچار باشند.

قوس کف پا معمولاً در کودکی ایجاد می‌شود، البته در برخی از مواقع این قوس هیچ وقت ایجاد نشده و پا به همان حالت صاف باقی می‌ماند. در برخی از موارد دیگر نیز این قوس ایجاد شده و سپس از بین می‌رود. برخی از افراد در کل طول زندگی خود به صافی کف پا مبتلا بوده و مشکلی پیدا نمی‌کنند؛ اما در برخی این عارضه ایجاد درد کرده و لازم است تا آن را درمان کنند. در کلینیک تخصصی طب فیزیکی و توانبخشی دکتر فرخانی، شرایط خاص بیمار در ارتباط با صاف بودن کف پا را بررسی کرده و از روش‌های درمان مناسب برای بهبود سریع و مؤثر این مشکل و کاهش علائم ناشی از آن استفاده می‌کنند.

علل صافی کف پا

زمانی که تاندون‌ها به هر دلیلی (پارگی، التهاب، کشیدگی و غیره) نتوانند عملکرد خود را به درستی انجام دهند، قوس پا به صورت کامل شکل نمی‌گیرد و وزن بدن باعث می‌شود کف پا به زمین بچسبد. در کنار این، عوامل دیگری نیز باعث صافی کف پا می‌شوند که مهمترین آنها عبارتند از:

• آسیب‌دیدگی تاندونیت آشیل
• شکستگی استخوان‌های پا
• هالوکس والگوس یا خمیدگی انگشت شست پا
• انحنای پاها به سمت خارج
• فلج مغزی
• دیابت
• اضافه وزن
• سندروم داون
• شل شدن لیگامان‌ها
• فشار خون بالا
• بارداری
• روماتیسم مفصلی
• ضعیف شدن عضلات کف پا به دلیل کم تحرکی

علائم کف پای صاف

از جمله رایج‌ترین علائم صافی کف پا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. گرفتگی عضلات پا
2. تجربه درد عضلانی در مچ یا ساق پا پس از یک فعالیت کوتاه
3. دردناک شدن قوس، مچ، پاشنه یا خارج پا
4. تغییر کردن حالت راه رفتن فرد یا تجربه درد در هنگام راه رفتن یا فعالیت‌های ورزشی
5. انحراف پیدا کردن قسمت جلوی پا و انگشتان پا به سمت بیرون
6. ابتلا به دیابت و آرتریت روماتوئید (50% افزایش احتمال ابتلا به صافی کف پا )

انواع صافی کف پا

مهم‌ترین انواع صافی کف پا عبارت‌اند از:

• صافی انعطاف‌پذیر کف پا: این نوع صافی کف پا، رایج‌ترین نوع این وضعیت است. وقتی که پای خود را از روی زمین بلند می‌کنید، قوس کف پا ظاهر می‌شود؛ اما وقتی که پای خود را روی زمین می‌گذارید، تمامی کف پا، سطح زمین را لمس می‌کند. این وضعیت معمولاً در کودکان مشاهده می‌شود و در اکثر موارد، با درد همراه نیست.
• سفتی تاندون آشیل: همان‌طور که پیش از این گفتیم، تاندون آشیل عضلات ساق پا را به پاشنه‌ی شما وصل می‌کند. این تاندون بسیار محکم است و در صورتی سفت باشد، در هنگام راه‌رفتن و دویدن احساس درد خواهید کرد. این وضعیت سبب می‌شود که در هنگام راه‌رفتن یا دویدن، پاشنه‌ی شما زودتر از زمان مناسب، از روی زمین بلند شود.
• نقص عملکرد تاندون تیبیال خلفی: این نوع صافی کف پا در بزرگسالی و زمانی ایجاد می‌شود که تاندون متصل‌کننده‌ی عضله‌ی دو قولوی پشت ساق به قسمت داخلی مچ پا، آسیب می‌بیند، متورم می‌شود یا پاره می‌گردد.

عوارض کف پای صاف

• صافی کف پا بر بسیاری از جنبه‌های سلامت کلی افرادی که به آن مبتلا هستند تأثیر می‌گذارد. از آنجایی که قوس های افتاده یا صافی کف پا نمی‌توانند به پاهای شما تکیه گاه مورد نیاز خود را بدهند، به احتمال زیاد درد پا را تجربه خواهید کرد.
• بیماری به نام فاسیای کف پا در افرادی که صافی کف پا دارند نیز شایع تر است. فاشیای کف پا زمانی رخ می‌دهد که تاندون های پا بیش از حد کشیده شوند. این عارضه باعث ایجاد درد شدید در پاها به خصوص در هنگام صبح می‌شود.
• صافی کف پا باعث ایجاد بیماری دیگری به نام بیش پرونیشن می‌شود، یعنی زمانی که مچ پا هنگام راه رفتن به سمت داخل می چرخد، می‌تواند منجر به درد پا و مچ پا شود.
• از آنجایی که پاهای شما اساس حمایت از کل بدن شما هستند، داشتن صافی کف پا و پروناسیون بیش از حد می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در تراز ستون فقرات شما شود. ممکن است متوجه شوید که در ناحیه باسن، زانو و کمر نیز مشکل دارید.

تشخیص کف پای صاف

در کودکان و نوجوانان دیدن نحوه راه رفتن کودک و غیرطبیعی بودن آن از عوامل مهم در بررسی تخصصی تر محسوب می شود. همچنین در کودکان ممکن است لازم باشد شرایط درد ناحیه ساق پا را نیز از آنها سؤال نمود. در صورتی که در گذر زمان به صورت مزمن د وجود داشته باشد نیاز به بررسی‌های تخصصی تر لازم می باشد. در بررسی‌های بعدی و افراد بزرگسال روش‌های تخصصی‌تر برای ارزیابی کف پا و تشخیص آن وجود دارد که شامل :

• X-ray
• CT scan
• Ultrasound
• MRI

درمان صافی کف پا در کلینیک طب فیزیکی دکتر فرخانی

کفی و کفش طبی

در مواردی که صاف بودن کف پا باعث درد یا سایر ناراحتی‌های احتمالی شود، معمولاً به بیمار توصیه می‌شود از کفی‌ها و کفش‌های طبی برای حمایت از ناحیه کف پای خود استفاده کند. در شرایطی که صاف بودن کف پا غیرانعطاف‌پذیر بوده یا با سایر مشکلات (همچون اتصال نامناسب استخوان‌ها در ناحیه قوزک) ارتباط داشته باشد، لازم است از روش‌های درمان مناسب برای رفع مشکل استفاده گردد. در اکثر موارد این روش‌های درمان صافی کف پا شامل جراحی و نیز استفاده از روش فیزیوتراپی است.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی با استفاده‌ی هدفمند از روش‌ها و تکنیک‌های خاص جهت ایجاد تغییر در شرایط مشکل، بهبود شرایط بیمار و درمان وی استفاده می‌شود. رایج‌ترین روش‌های مورد استفاده برای درمان مشکل صافی کف پا در فیزیوتراپی به شرح زیر هستند:

1. روش‌های درمان دستی (MTT): در این روش‌ها معمولاً از نیروی دست برای ماساژ بافت نرم، ماساژ عمقی بافت، کشش دستی و حرکت دادن مفاصل استفاده شده و به این ترتیب سعی می‌شود توانایی حرکتی و دامنه حرکتی پا و تاندون‌ها افزایش پیدا کند.
2. تمرین‌های حرکتی (TE): شامل تمرین‌های کششی و تقویتی برای بازیابی دامنه حرکت و قدرت عضلات و مفاصل موجود در نواحی مختلف پا است.
3. بازآموزی عصبی عضلانی (NMR) برای بازیابی ثبات، آموزش مجدد حرکت‌های پایین تنه و بهبود تکنیک‌ها و مکانیزم‌های حرکتی (برای مثال در هنگام انجام فعالیت‌هایی مثل دویدن، پریدن، لگد زدن، یا بالا رفتن از پله) در فعالیت‌های روزمره که نیازمند حرکت عضلات در ناحیه پایین تنه می‌باشند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
4. استفاده از روش‌های درمانی مختلف مثل امواج مافوق صوت، تحریک الکتریکی، کمپرس یخ، کمپرس سرد، لیزردرمانی و سایر روش‌هایی مانند آن که برای کاهش درد و التهاب ایجاد شده در پاها و تاندون‌ها استفاده می‌شوند.
5. برنامه تمرین‌های خانگی شامل تمرین‌های تقویتی، کششی و تثبیت موقعیت است و نیز در این رابطه معمولاً توصیه‌های لازم برای کمک به بیمار جهت انجام فعالیت‌های روزمره و پیشرفت در توانایی انجام فعالیت‌های خاص به وی ارائه می‌شود.

مداخله پزشکی

روش‌هایی که پزشکان معمولاً به همراه روش‌های فیزیوتراپی به بیمار توصیه می‌کنند شامل موارد زیر هستند:

• استراحت و یخ‌درمانی
• مصرف داروهای مسکن برای کاهش ناراحتی و ایجاد امکان انجام تمرین‌های حرکتی برای بیمار
• عمل جراحی برای اصلاح مشکلاتی که باعث صاف شدن کف پا شده است.
• استفاده از ابزارهای طبی مثل کفی و کفش طبی
• استفاده از چسب مخصوص برای حفاظت از ساختار پا