انواع بیماری دیسک کمر و روش های درمان آن

فاصله بین استخوان‌های ستون فقرات توسط تعدادی بافت نرم بالشتک مانند که دیسک نام دارند پوشیده شده است که باعث انعطاف پذیری ستون فقرات می‌شوند. هر دیسک از دو قسمت ساخته شده است. سطح نرم و ژله مانند و پوسته بیرونی که سفت و سخت است. دیسک بین مهره‌ها به نحوی ساخته شده است که بتواند چرخش، خم شدن و حرکت بدن در جهات مختلف را تحمل کند. فتق دیسک زمانی رخ می‌دهد که پوسته بیرونی دیسک دچار پارگی شود و باعث خارج شدن ماده نرم داخل آن گردد. این وضعیت با درد بسیار زیادی همراه است و می‌‌تواند باعث فشرده شدن اعصاب ستون فقرات و بروز مشکلات بیشتر از قبیل بی حسی دست و پا شود. بیرون‌زدگی دیسک ، اگر درمان نشود، تأثیرات منفی بسیار شدیدتری بر کیفیت زندگی بیمار خواهد داشت.

علت و عوامل خطر دیسک کمر

• افزایش سن: فرسوده شدن و ساییدگی تدریجی که از افزایش سن ناشی می شود می تواند احتمال دیسک کمر را افزایش دهد.
• چاقی و اضافه وزن
• جنسیت: فتق دیسک در مردان بیشتر اتفاق می افتد.
• وضعیت بد بدن در وضعیت های مختلف
• فعالیت‌های مکرر وارد کننده فشار و کشش بیش از اندازه به کمر
• بلند کردن اشیاء به صورت نادرست
• ایجاد فشار ناگهانی بر روی ستون فقرات حتی اگر فشار کم
• استعمال دخانیات و سیگار کشیدن: استعمال دخانیات رسیدن اکسیژن به دیسک را کاهش می‌دهد و فرسایش و تحلیل دیسک سریع‌تر می‌شود.
• سبک زندگی بدون تحرک
• انجام ورزش های غیراصولی و سنگین مانند فوتبال و …
• رانندگی در مسافت های طولانی با ماشین سنگین یا با صندلی نامناسب
• نشستن یا ایستادن طولانی مدت
• خم و راست شدن مکرر
• لرزش ایجاد شده در بدن برای مثال هنگام کار با تراکتور و غیره

علائم دیسک کمر

• درد موضعی در ناحیه دیسک کمر
• درد انتشاری در پاها که میتواند یکی از علائم دیسک کمر باشد.
• ناتوانی یا گرفتگی در پاها به خصوص درد در پشت زانوها
• بی حسی و ضعف عضلانی
• گزگز و مورمور شدن، خواب رفتن پاها
• سوزش عضلات
• سوزش و درد در ناحیه کف پا
• ضعف عضلات در ناحیه کمر و شکم منجر به ضعف در دیسک شده و بر اثر حادثه ممکن است جابجا شود و با ایجاد فشار بر روی اعصاب میتواند منجر به کمردرد، درد ساق پا و ران و غیره شود.
• دیسک کمر میتواند منجر به درد شدید در ناحیه کمر شود، البته در موارد مزمن ممکن است این درد وجود نداشته باشد و فقط فرد علائمی مانند درد باسن و درد ساق و کناره پا را تجربه کند.

پارگی دیسک کمر

با ادامه بیرون زدگی دیسک یا با استرس مداوم بر روی ستون فقرات ممکن است هسته داخلی پالپوسوس از حلقه جدا شود که این مسئله منجر به پارگی دیسک یا فتق دیسک می شود، سپس قطعات دیسک می ‌توانند به ریشه‌های عصبی واقع در پشت فضای دیسک فشار وارد کند که منجر به درد، ضعف بی حسی می شود. فتق دیسک در ستون فقرات کمر بخصوص بین مهره های چهارم و پنجم کمر و بین مهره پنجم کمر و مهره اول خاجی (سطح L4-5 و L5-S1) اتفاق می‌افتد.

دیسک کمر خفیف

• دیسک کمر خفیف با پارگی آنولار شروع می شود که در این حالت دیسک کمر سالم می باشد و فقط دارای یک ترک جزئی در لایه بیرونی سخت وجود خواهد داشت. هنگامی دیسک شدید می شود فرد وارد مرحله پرولاپس شده است که در این حالت مواد ژل مانند از موقعیت طبیعی خود خارج می شود؛ ولی به لایه بیرونی متصل است. در این حالت فیزیوتراپی ستون فقرات به کنترل درد در دیسک کمر خفیف کمک خواهد کرد. داروهای ضدالتهاب مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن می تواند بر روی کنترل درد تأثیرگذار باشد.

دیسک کمر شدید

• در این حالت هسته نرم در لایه بیرونی سخت که پوششی قوی می باشد که قسمت خارجی دیسک بین مهره را تشکیل خواهد داد و از مواد نرم که در مرکز وجود دارد حفاظت خواهد کرد دچار شکستگی شده است. شدت دیسک کمر زمانی است که مرحله جداسازی دیسک شروع می شود که در این حالت مرحله جداسازی دیسک شروع خواهد شد. در این زمان مواد داخلی دیسک بین مهره ای از طریق پارگی در دیواره بیرونی دیسک نشت پیدا کرده و از دیسک جدا می شود. بیماران مبتلا به دیسک کمر شدید نیازمند عمل جراحی خواهند بود.

تشخیص دیسک کمر

علاوه بر یک سابقه پزشکی کامل و معاینه فیزیکی، ممکن است یک یا چند آزمایش زیر نیاز باشد:

• عکس برداری با X-ray اشعه ایکس: تصویربرداری از بافت های داخلی، استخوان ها و اندام ها
• ام ار آی (MRI): تصویر برداری دقیق از اندام ها و ساختارهای داخل بدن
• میلوگرام (Myelogram): روشی که از رنگ تزریق شده به کانال نخاع استفاده می کند تا ساختار به وضوح در اشعه ایکس قابل مشاهده باشد.
• سی تی اسکن: سی تی اسکن تصاویر دقیقی از هر قسمت از بدن، از جمله استخوان ها، عضلات، چربی و اندام ها را نشان می دهد. سی تی اسکن جزئیات بیشتری نسبت به اشعه ایکس دارد.
• الکترومیوگرافی (EMG): آزمایشی که پاسخ عضله یا فعالیت الکتریکی را در پاسخ به تحریک عصب عضله اندازه گیری می کند.

عوارض دیسک کمر

• این بیماری می تواند باعث درد کمر و پا شود و باعث اختلال در فعالیت های روزمره گردد. همچنین این عارضه می تواند منجر به ضعف یا بی حسی در پا و اختلال در کنترل روده و مثانه شود.

پیشگیری از دیسک کمر

عموماً افراد بعد از 6 هفته بهبود خواهند یافت؛ اما در این مدت نیز باید نکاتی را رعایت کنید. این نکات شامل موارد زیر است:

• بلند کردن اشیاء به نحو صحیح
• حفظ حالت بدن در حالت های مختلف ایستادن، نشستن و راه رفتن که موجب تقویت عضله های ضعیف شکم شده که از آسیب دیدگی مجدد جلوگیری خواهد کرد.
• رعایت نکات ارگونومیک در محل کار
• نگه داشتن وزن و توده چربی بدن در حد سالم
• مدیریت استرس و حفظ آرامش
• عدم استعمال دخانیات

عوارض دیسک کمر بیرون زده

• دیسک شدید درمان نشده می تواند منجر به آسیب عصبی دائمی شود.
• در موارد بسیار نادر، دیسک بیرون زده می تواند عصب دم عصبی را در اعصاب کمر و پاهای شما قطع کند.
• اگر این اتفاق افتاد، ممکن است کنترل روده یا مثانه را از دست بدهید.
• یکی دیگر از عوارض طولانی مدت آن، بیهوشی زین (Saddle anesthesia) است. در این حالت، دیسک بیرون زده، به اعصاب فشار وارد می کند و موجب از دست دادن احساس در داخل ران، پشت پاها و باسن می شود

دیسک ها بالشتک های لاستیکی هستند که بین استخوان های ستون مهره ها قرار داشته و دور تا دور نخاع را فرا گرفته اند. دیسک‌ها به وسیله پارگی لایه بیرونی دیسک به نام «آنولوس» یا جدا شدن صفحه انتهایی از بدنه استخوان‌های مهره که به مرکز ژل مانند (نوکلئوس پالپوزوس) اجازه تراوش به بیرون را می دهد، دچار فتق می‌شوند. این ژل می‌تواند بخش‌هایی از عصب را فشرده یا منقبض کند و باعث درد شود. فتق یا همان بیرون زدگی دیسک کمر گاهی با بلندکردن اشیاء و گاهی به خودی خود ممکن است اتفاق بیفتد. به طور مثال افزایش سن را می‌توان عامل بیرون زدگی دیسک کمر داشت؛ چراکه با بالا رفتن سن، دیسک، خشک و دیواره بیرونی دیسک ضعیف می‌شود. هسته ژلاتینی دیسک از پارگی ایجاد شده در دیواره دیسک بیرون زده و درد آن در اثر تماس آن با عصب ایجاد می‌شود

علت بیرون زدگی دیسک کمر

علاوه بر ضرب دیدن کمر و بالا رفتن سن و تحلیل رفتگی ستون فقرات عوامل دیگری نیز وجود دارند که باعث می‌شوند دیسک بیرون زدگی دیسک کمر افزایش پیدا کند. شما می‌توانید ضمن آشنایی با علل بروز این اختلال از فتق دیسک کمر جلوگیری کنید.

برخی از علل شایع بیرون زدگی دیسک کمر به شرح زیر می‌باشند:

• افرادی که بین سن 30 تا 50 سالگی قرار دارند بیشتر دچار فتق دیسک کمر خواهد شد.
• برداشتن اشیاء به صورت نامناسب به ویژه اجسام سنگین باعث فتق دیسک کمر خواهد شد.
• اگر شما برای بلند کردن اشیا به جای پاهای خود از کمرتان استفاده می‌کنید دچار این مشکل خواهید شد؛ زیرا برداشتن اجسام این شیوه باعث می‌شود فشار زیادی به ستون فقرات وارد شود و دیسک بین مهره‌ها دچار آسیب دیدگی خواهد شد.
• چاقی و اضافه وزن باعث می‌‌شود که فشار زیادی به دیسک ناحیه کمر وارد شود؛ زیرا باید سخت کار کند تا ستون فقرات را در حالت بهتری قرار دهد.
• اگر شما به صورت مداوم رانندگی می‌کنید یا به واسطه شغلی که دارید مدت زیادی در ماشین می‌‌نشینید ریسک بروز فتق دیسک کمر در شما بسیار بالا خواهد بود.
• قرار گرفتن در حالت نشسته به مدت طولانی باعث فشرده شدن ستون فقرات خواهد شد.
• استعمال دخانیات باعث می‌شود که اکسیژن رسانی به ستون فقرات کاهش پیدا کند و این امر باعث تحلیل رفتگی دیسک خواهد شد.
• برخی افراد از لحاظ ژنتیکی بیشتر در معرض خطر فتق دیسک کمر قرار می‌‌گیرند.

علائم بیرون زدگی دیسک کمر

دیسک کمر همیشه باعث احساس درد در ناحیه کمر نمی‌‌شود؛ اما در صورتی که دیسک یافته به اعصاب ستون فقرات فشار وارد کند شما دچار علائم و نشانه‌های زیر خواهید شد:

• بی حسی، سوزن سوزن شدن یا درد تیر کشنده
• اسپاسم عضلانی یا ضعف
• درد مداوم یا مقطعی که اغلب در یک طرف از بدن احساس می‌‌شود.
• سیاتیک که عبارت است از درد قسمت پایین کمر که به سمت باسن و ساق پا و خود با انتشار پیدا می‌‌کند.
• کاهش عکس العمل زانو یا مچ پا
• از دست دادن کنترل مثانه یا روده که یک علامت نادر است؛ اما می‌تواند نشان دهنده یک مشکل بسیار جدی باشد که سندرم دم اسب نام دارد و در این اختلال دیسکی که دچار لغزش شده است به اعصاب انتهای طناب نخاعی فشار وارد می‌کند.

عوامل خطر بیرون زدگی دیسک کمر

برخی از عواملی که ممکن است خطر ابتلا به بیرون زدگی دیسک را در افراد ایجاد کند، عبارتند از:

• سن: شایع‌ترین عامل بیرون زدگی دیسک کمر، افزایش سن است. این عارضه معمولاً در سنین 35 تا 55 سالگی رخ می‌دهد.
• جنسیت: مردان دوبرابر بیشتر از زنان در معرض خطر ابتلا به فتق دیسک هستند.
• وضعیت نادرست بدن: به یاد داشته باشید که پوسچر نامناسب بدن در ایجاد بیرون زدگی دیسک کمر تأثیرگذار است.
• استعمال دخانیات: نیکوتین باعث محدود شدن جریان خون به دیسک‌های ستون فقرات می‌شود و تخریب دیسک را به همراه دارد. دیسک تخریب شده انعطاف پذیری کمتری دارد و در صورت پارگی یا ترک خوردگی باعث ایجاد فتق دیسک خواهد شد.
• چاقی و اضافه وزن: افراد چاق بیشتر در خطر ابتلا به بیرون زدگی دیسک قرار دارند.
• سابقه خانوادگی: افرادی که خانواده یا بستگان نزدیک آنها به فتق دیسک کمر مبتلا است، بیشتر در معرض ابتلا به این عارضه هستند. برخی از تحقیقات نشان داده است که سابقه خانوادگی مهمترین عامل برای پیش بینی بیرون زدگی دیسک در آینده است.

در حالی که فاکتورهای فوق در ایجاد خطر ابتلا به فتق دیسک نقش دارند، این عارضه در هر سنی ممکن است رخ دهد.

• بررسی ورزش های قدرتی دیسک کمر
  تاریخ انتشار : 1392-11-17تاریخ بروز رسانی : 1403-01-29


• بیرون زدگی دیسک کمر به چه وضعیتی گفته می شود؟
  تاریخ انتشار : 1401-10-03تاریخ بروز رسانی : 1403-01-28


• انواع روش های درمان جراحی و غیر جراحی دیسک کمر
  تاریخ انتشار : 1395-10-30تاریخ بروز رسانی : 1403-01-28


• راه های درمان غیر جراحی بیرون زدگی دیسک کمر
  تاریخ انتشار : 1401-12-28تاریخ بروز رسانی : 1403-01-28


• چرا دیسک دچار پارگی یا بیرون زدگی می شود؟
  تاریخ انتشار : 1392-11-17تاریخ بروز رسانی : 1403-01-28