تنگی کانال نخاعی چیست؟

تنگی کانال نخاعی در حقیقت اصطلاحیست که برای بیان باریک شدن بخش تحتانی مسیر عبور نخاع ( کانال نخاعی ) در ستون فقرات بکار می رود. تنگی کانال نخاعی می تواند نسبی و یا کامل باشد . گر چه مواردی از تنگی کانال نخاعی از بدو تولد وجود دارند ، اما اغلب مبتلایان به تنگی کانال نخاعی در سنین بالای پنجاه سال هستند و بر اثر تغییرات دژنراتیو و پیر شدن ستون فقرات به این بیماری مبتلا شده اند. ستون فقرات انسان از یک سری مهره استخوانی توخالی تشکیل شده است که در کنار یکدیگر یک کانال را می‌سازند. نخاع عصبی درون این کانال استخوانی قرار گرفته و ریشه های عصبی نخاع از درون این کانال به کل بدن گسترش می‌یابند. اگر این اعصاب به هر دلیلی تحت فشار قرار بگیرند، وظایف حسی و حرکتی آنها مختل می‌گردد. اختلال تنگی کانال نخاعی که در علم پزشکی به نام Spinal Stenosis زمانی رخ می‌دهد که فورامینا یا سوراخ‌های استخوانی ستون مهره شروع به تنگ شدن می‌کند. با تنگ شدن این مهره‌ها به نخاع یا اعصابی که از بین این سوراخ‌ها می‌گذرد، فشار می‌آید. همین موضوع باعث ایجاد درد و عوارض پس از ابتلا به این عارضه می‌شود.‌ مهم ترین دلیل فشار بر این اعصاب، فشار دیسک بین مهرها است؛ اما یک دلیل شایع دیگر تنگ شدن کانال به دلایلی مانند رسوب کلسیم اضافی در داخل کانال است. این مشکل معمولاً در مهره های گردن و کمر که نیاز بیشتری به خم شدن دارند، اتفاق می‌افتد. نتیجه نهایی تنگ شدن کانال و ایجاد فشار بر نخاع و ایجاد علائم حسی و حرکتی می باشد. درمان قطعی برای تنگی کانال نخاعی وجود ندارد؛ اما رعایت روش های غیر جراحی و فیزیکی می تواند به تسکین درد و علائم این اختلال کمک کند. فقط در موارد شدید تنگی کانال نخاعی انجام عمل جراحی یا استفاده از روش‌های پر تهاجمی ضروری خواهد بود.

علت ابتلا به تنگی کانال نخاعی

دلایل تنگی کانال نخاعی می‌تواند متفاوت باشد؛ اما به طور کلی شامل باریک شدن کانال نخاعی می‌شود که منجر به فشرده شدن نخاع و اعصاب اطراف آن، خواهد شد. در اینجا برخی از دلایل رایج را دنبال خواهیم کرد:

• تغییرات مرتبط با سن: تنگی ستون فقرات اغلب در نتیجه تغییرات دژنراتیو در ستون فقرات، ناشی از افزایش طبیعی سن رخ می‌دهد. با بالا رفتن سن، دیسک‌های ستون فقرات توانایی بالشتکی خود را از دست می‌دهند و رباط‌ها و بافت‌های اطراف ستون فقرات ممکن است ضخیم یا کلسیف شوند. این تغییرات می‌تواند به مرور زمان کانال نخاعی را باریک کند.

• فتق دیسک: فتق یا برآمدگی دیسک زمانی رخ می‌دهد که ماده نرم و ژل مانند داخل دیسک ستون فقرات از طریق شکاف یا پارگی در لایه بیرونی دیسک، بیرون بزند. اگر فتق دیسک به طناب نخاعی یا اعصاب فشار بیاورد، می‌تواند منجر به تنگی کانال نخاعی شود.
• آسیب‌های ستون فقرات: آسیب‌های ناشی از ضربه به ستون فقرات، مانند شکستگی یا دررفتگی، می‌تواند باعث آسیب به کانال نخاعی و در نتیجه تنگی ستون فقرات شود.
• تومورها: رشد غیرطبیعی سلولی، مانند تومورها می‌تواند در کانال نخاعی یا بافت‌های مجاور ایجاد شود. این توده‌ها ممکن است طناب نخاعی یا اعصاب را تحت فشار قرار دهند و منجر به تنگی کانال نخاعی شوند.
• آرتریت: انواع خاصی از آرتریت، مانند استئوآرتریت و آرتریت روماتوئید، ممکن است باعث التهاب، خار استخوان و تحلیل مفصل در ستون فقرات شوند. این تغییرات در شرایطی به تنگی کانال نخاع، منجر خواهند شد.
• بیماری‌های مادرزادی: در برخی موارد به دلیل ناهنجاری‌های ساختاری ارثی در ستون فقرات یا مشکلات رشدی در کانال نخاعی، ممکن است تنگی کانال نخاع در بدو تولد وجود داشته باشد.

علائم تنگی کانال نخاعی

تنگی کانال نخاعی می‌تواند باعث بروز درد در ناحیه پایین کمر و پاها شود. این عارضه ممکن است باعث فشرده شدن اعصابی که قدرت و حس ماهیچه‌های پاها را کنترل می‌کنند، شود. علائم دیگر این عارضه عبارت است از:

• احساس درد و ناراحتی در هنگام راه رفتن
• بی‌حسی، سوزن سوزن شدن، داغی یا سرد شدن پاها
• زمین خوردن مکرر و ناشی‌گری در انجام حرکات فیزیکی
• افراد در معرض تنگی کانال نخاعی
• خطر ابتلا به تنگی کانال نخاعی در موارد زیر افزایش خواهد یافت:
• کم بودن قطر کانال نخاعی به طور مادرزادی
• فرد 50 سال یا بیشتر سن داشته باشد.
• فرد قبلاً جراحی، شکستگی یا جراحات ستون فقرات داشته باشد.
• این عارضه در زنان بیشتر است.

آیا تنگی نخاع خطرناک است؟

به ندرت ممکن است تنگی کانال نخاعی با خطرات جدی برای سلامتی همراه باشد. البته در صورت بی‌اعتنایی و نادیده گرفتن این عارضه، امکان پیشرفت آن و در نتیجه بروز عوارض جدی وجود خواهد داشت. به طور کلی تنگی کانال نخاعی بیماری خطرناکی نیست و بیشتر کیفیت زندگی افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. مشکلاتی چون کمردرد، پادرد، درد گردن، ناتوانی نسبی در راه رفتن و در موارد نادر بی‌اختیاری مثانه و روده از جمله عوارض تنگی کانال نخاعی به شمار می‌رود.

عوارض تنگی کانال نخاعی

بسیاری از بیماران علائم تنگی نخاع را در هر دو محل شایع آن یعنی گردن و کمر باهم تجربه می‌کنند. در موارد پیشرفته بیماری، اعصاب عصب دهنده به مثانه و روده‌ها نیز ممکن است تحت فشار قرار گیرند که باعث علائمی نظیر احساس فوریت در دفع ادرار، بی اختیاری ادرار و مشکلات حرکتی در دستگاه گوارش گردند. شدیدترین حالت این بیماری در افرادی اتفاق می‌افتد که برای مدت طولانی نسبت به تشخیص و درمان بی‌تفاوت بوده‌اند و با حالت فلج نسبی هر دو دست و پا و معمولاً روی ویلچر به اورژانس‌های ارتوپدی منتقل می‌شوند. این افراد نیازمند جراحی اورژانس هستند؛ زیرا در غیر این صورت امکان آسیب دائم به نخاع و قطع شدن رشته‌های عصبی وجود دارد که می‌تواند به بیحسی یا فلج دائم منجر گردد.

چگونه بفهمیم تنگی کانال نخاع داریم؟

اولین مسئله‌ای که به تشخیص تنگی کانال نخاعی کمک می‌کند، توجه به علائم است. باید نسبت به علائم حساس باشید و در صورت مشاهده آنها به پزشک مراجعه کنید. بعد از گرفتن شرح حال و معاینه‌ی فیزیکی برای شما بررسی‌ها و آزمایش‌های زیر را درخواست می‌دهند:

• تصویربرداری با اشعه ایکس
• این تصویربرداری استخوان‌های شما را نشان می‌دهد و می‌‌توان تنگی را از طریق آن تشخیص داد.
• عکس ام آر آی تنگی کانال نخاع
• با این تصویربرداری می‌توان اعصاب، تومورها و دیسک‌ها را به دقت بررسی کرد.
• سی تی اسکن
• نخاع و اعصاب را با تصویربرداری نشان می‌دهد.

نحوه خوابیدن تنگی کانال نخاعی

تنگی کانال نخاعی یک بیماری اسپینال استنوزا است که ممکن است به علت فشار بر روی نخاع در ناحیه گردنی، قفسه سینه و یا کمری اتفاق بیفتد. این بیماری می‌تواند باعث مشکلاتی مانند درد، ضعف عضلات و کاهش حساسیت در اندام‌ها شود. به دلیل محدودیت حرکتی، خوابیدن می‌تواند چالش برانگیز باشد؛ اما با رعایت چند نکته می‌توانید خواب خوبی داشته باشید:

1. استفاده از بالش: استفاده از بالش مناسبی که به شما کمک کند که ناحیه سر و گردنتان در یک موقعیت استراحتی قرار بگیرد می‌تواند مفید باشد. برای افرادی که دچار تنگی کانال نخاعی گردنی هستند، باید از بالش کمتر و از بالشهای نرم و پایین استفاده کنند.

2. استفاده از بالش بین پاها: اگر شما دچار تنگی کانال نخاعی لگنی هستید، استفاده از بالش بین پاها می‌تواند به شما کمک کند تا ناحیه کمری‌تان در یک موقعیت استراحتی قرار بگیرد.

3. استفاده از بالش دست: استفاده از بالش دست هم می‌تواند کمک کننده باشد. شما می‌توانید بالش دست را زیر سرتان بگذارید تا سر و گردنتان در یک موقعیت استراحتی قرار بگیرد.

4. تغییر موقعیت: شما باید سعی کنید به اندازه امکان از موقعیت خود به مدت طولانی فاصله بگیرید. اگر به مدت طولانی باید در یک موقعیت بخوابید، بهتر است هر چند وقت یکبار موقعیت خود را تغییر دهید.

درمان تنگی کانال نخاعی کمر

به طور کلی برای درمان تنگی کانال نخاعی دو روش جراحی تنگی کانال نخاعی و روش‌های غیرجراحی (غیرتهاجمی) وجود دارد. روش جراحی برای رفع این عارضه ماندگاری بیشتری دارد؛ اما عوارض جراحی تنگی کانال نخاعی نسبت به روش‌های غیرجراحی بیشتر است. بنابراین متخصص ابتدا روش‌های دارو درمانی را به بیمار پیشنهاد می‌دهد و در صورت عدم جواب دهی، روش‌های جراحی را انجام خواهد داد. در واقع روش‌های غیرجراحی برای بیمارانی که علائم عصبی ندارند، مناسب‌ترین روش درمانی است.

روش‌ جراحی تنگی کانال نخاعی کمر

عمل جراحی به روش آندوسکوپ نوعی روش کم تهاجمی محسوب می‌شود و برای بیمارانی که دچار تنگی کانال نخاعی خفیف هستند قابل انجام است.

جراحی کانال نخاعی بدون گذاشتن وسیله در کانال محل عبور نخاع نوعی روش جراحی تهاجمی است.

عمل جراحی باز برای گشاد کردن کانال نخاعی با قرار دادن وسیله،آخرین نوع جراحی برای درمان تنگی کانال نخاعی است. در این روش برای مقداری از فاست‌ها برداشته شده و از پیچ و میله برای پایداری مهره‌ها استفاده می‌شود. این روش تنها با تشخیص پزشک انجام می‌شود.

درمان تنگی کانال نخاعی با لیزر یکی از روش‌های مؤثر برای درمان این عارضه است. برای کاهش عوارض جراحی کانال نخاعی، از طریق جراحی با لیزر یا لیزر درمانی این عمل انجام می‌شود. در واقع پرتوهای پر انرژی لیزر در بافت نفوذ کرده و با تحریک سلول‌ها در ناحیه آسیب دیده، باعث بازسازی بافت می‌شود.

درمان غیرجراحی برای درمان تنگی کانال نخاعی در کمر

• تغییرات سبک زندگی مانند کاهش وزن
• داروهایی مانند مسکن‌های تسکین درد از جمله استامینوفن، پروفن، ناپروکسن و…
• داروهای گاباپنتین و پرگابالین برای رفع گزگز و بی حسی
• استفاده از داروهای ضدالتهاب برای کاهش التهاب نخاعی
• لیزر و امواج اولتراسوند می‌تواند به بهبود تحرک و انعطاف پذیری ستون فقرات کمک کند.
• فیزیوتراپی و ورزش برای درمان تنگی کانال نخاعی

---

درباره این موضوع مطالب بیشتری بخوانید

• علائم و تشخیص تنگی کانال نخاعی گردن
  تاریخ انتشار : 1396-02-13تاریخ بروز رسانی : 1402-08-23


• بررسی علائم و درمان تنگی کانال نخاع
  تاریخ انتشار : 1396-02-10تاریخ بروز رسانی : 1402-08-23

نظرات کاربران درباره این مطلب :سینا سرافراز [ 1402-06-17 ]
سلام آقای دکتر، مادر بنده چندین سال است آرتروز داشتن و از دو سه سال پیش با مشکل کمر درد نیز مواجه شده بود که اخیراً کلا هم پادرد و هم کمردردش شدید شده که در حال حاضر توان راه رفتن نداره و به سختی راه میره، لطفا راهنمایی فرمایید چکار باید کرد، از کجا باید شروع کرد واسه درمانش با تشکر

نام و فامیل :
تلفن :
ایمیل :
متن پیـام :