چه عواملی باعث ایجاد پای پرانتزی می شوند؟

پا یکی از مهم ترین و پرتحرک ترین نواحی بدن بوده و نقش بسیار مهمی در کیفیت زندگی دارد. در حالت طبیعی در زمان تولد، فاصله بین زانوها حدود 5 الی 6 سانتیمتر بوده و در سنین شش ماهگی این فاصله به تدریج کم می شود و به 5/2 سانتیمتر می‌ رسد و بعد از یک سالگی، این فاصله تا حد زیادی از بین رفته و به صفر می رسد. یکی از عارضه های ایجاد شده در پا که علاوه بر ایجاد اختلال در فعالیت های روزانه موجب کاهش اعتماد به نفس نیز می شود، پای پرانتزی (Genu varum) می باشد. پای پرانتزی یا ژنو واروم، وضعیتی است که در آن شکل زانوها نسبت به حالت اصلی زانو دچار تغییر زاویه شده و خمیده می شود. در این حالت پاها در مقایسه با لگن دچار بیرون زدگی شده و شکلی شبیه به پرانتز می گیرند. این مسئله در پا اختلال و عوارضی ایجاد کرده و موجب ایجاد ناهنجاری و آسیب های پا می شود. در هنگام ایستادن، زانوها با فاصله از یک دیگر و مچ پا ‌ها قرار گرفته و به پاها فرم کمانی می دهند. این مشکل می‌تواند موجب ایجاد بی تعادلی، ناهماهنگی و همچنین اختلال در زانو و یا ران شود.

علل ایجاد پای پرانتزی

عارضه زانوی پرانتزی یا همان پای پرانتزی به دلایل مختلفی ایجاد شده و موجب خمیده شدن شکل زانو می شود. این دلایل عبارتند از:

• عوامل وراثتی و مادرزادی

این عارضه می تواند ریشه ارثی و قبلی داشته باشد. اگر از اطرافیان نزدیک فرد، کسی به این بیماری مبتلا باشد، ممکن است این بیماری به طور مادرزادی و ارثی در پای فرد ایجاد شده و به مرور و با بی توجهی به آن بدتر شود.

• بیماری ها

گاهی بیماری های استخوانی از جمله آرتروز زانو، پوکی استخوان، نرمی استخوان و راشیتیسم، روماتیسم و .... می تواند موجب ایجاد عارضه زانوی پرانتزی شود.

• آسیب ها

آسیب های زانو از جمله شکستگی های زانو، آسیب های کشکک زانو، فلج های عضلانی و یا پارگی های رباط ها و لیگامان های خارجی زانو و ضعف عضلان پشت ران، موجب ایجاد عارضه زانوی پرانتزی شده و در فعالیت های فرد اختلال ایجاد می کند.

• سن

با اینکه این عارضه می تواند از بدو تولد در زانوی فرد ایجاد شود؛ اما افزایش سن می تواند موجب بدتر شدن و شدیدتر شدن آن شود. همچنین با افزایش سن بیماری هایی از جمله آرتروز، پوکی استخوان، روماتیسم و ضعف عضلات و مفاصل در بدن ایجاد شده و موجب بدتر شدن و آسیب پذیری بیشتر مفاصل بدن می شوند. در نتیجه عارضه هایی از جمله زانوی پرانتزی در پا اتفاق افتاده و یا بدتر می شود.

• اضافه وزن و چاقی

یکی دیگر از عواملی که می تواند موجب ایجاد زانوی پرانتزی در پا شود، افزایش وزن و چاقی می باشد. این عامل موجب فشار زیاد بر استخوان های ران و ساق پا شده و در نهایت ممکن است موجب خمیدگی زانو و ایجاد زانوی پرانتزی شود.

• راه افتادن زود هنگام

راه افتادن زود هنگام کودک می تواند موجب ایجاد آسیب در پا و زانوی کودک و ایجاد عارضه زانوی پرانتزی شود.

• صافی کف پا

یکی دیگر از علل ایجاد زانوی پرانتری می تواند صافی کف پا باشد. اگر صافی کف پا زاویه 90 درجه داشته باشد، ممکن است زانوی پرانتزی نیز ایجاد شود.

• بدجوش خوردن شکستگی

خوب جوش نخوردن و بدجوش خوردن شکستگی های پا و همچنین وارد شدن آسیب به صفحه رشد در سنین کودکی می تواند موجب ایجاد پای پرانتزی شود.

• اشتباهات و عادات بد

اشتباهاتی از جمله قنداق بستن و سفت کردن قنداق کودکان، بد نشستن (به شکل قورباغه نشستن) می تواند در دراز مدت موجب ایجاد زانوی پرانتزی شود.

• درجات پای پرانتزی

درجات پای پرانتزی عبارت‌اند از: پای پرانتزی شدید، متوسط و خفیف. گاهی نمی‌توان پای پرانتزی خفیف را در خانه تشخیص داد و تنها پزشک متخصص ارتوپدی قادر به تشخیص آن است. درجه شدید این بیماری در اولین نگاه حتی در فاصله چند متری قابل تشخیص است. بهتر است بدانید، پاهای سالم نیز به سمت بیرون انحنا دارند؛ ولی این انحنا تنها سه الی 6 درجه است. اگر انحنا بیش از این باشد، پاهای فرد به شکل کمان دیده می‌شود.

• صافی کف پا

یکی دیگر از علل ایجاد زانوی پرانتری می تواند صافی کف پا باشد. اگر صافی کف پا زاویه 90 درجه داشته باشد، ممکن است زانوی پرانتزی نیز ایجاد شود.

• بدجوش خوردن شکستگی

بدجوش خوردن شکستگی های پا و همچنین وارد شدن آسیب به صفحه رشد در سنین کودکی می تواند موجب ایجاد پای پرانتزی شود.

• اشتباهات و عادات بد

اشتباهاتی از جمله قنداق بستن و سفت کردن قنداق کودکان، بد نشستن (به شکل قورباغه نشستن) می تواند در دراز مدت موجب ایجاد زانوی پرانتزی شود.

علائم پای پرانتزی

• بد شکلی و خمیدگی پاها به شکل کمان و پرانتز
• فاصله افتادن بین پاها زمانی که به هم نزدیک هستند.
• پیشرفت خمیدگی به مرور زمان
• عدم تعادل در هنگام راه رفتن
• اختلال در حرکت
• درد به طور خفیف و احساس خستگی
• راه رفتن فرد بر روی ناحیه خارجی پا (لبه خارجی)
• کوتاهی و ناهماهنگی عضلات پا
• انحراف کشکک زانو
• چرخیدن ساق پا به سمت داخل
• سایش بیش از حد کفش و از بین رفتن قسمت خارجی آن
• کاهش ارتفاع ناگهانی پاها

عوارض پای پرانتزی

• ایجاد آرتروز زودرس
• تغییر شکل در ساختمان پا ها و ظاهر ناخوشایند
• فشار زیاد به سطح داخلی مفصل زانو و درد شدید
• کشش بافت‌های نرم در قسمت داخلی زانو و درد شدید
• محدودیت های حرکتی و ورزشی

تشخیص پای پرانتزی چگونه انجام می شود؟

• معاینه بالینی

کمک کننده ترین حالت آن است که از بیمار بخواهیم تا کودک در حالی که پا ها را به هم چسبانده است، بایستد، تا وزن به طور مساوی بر روی هر دو پا تقسیم شود. همچنین نحوه راه رفتن بیمار نیز اهمیت دارد. پس از آن پزشک مفصل ران را بررسی خواهد کرد و حرکات آن را خواهد سنجید. همچنین بررسی ستون فقرات و ساختار استخوانی کودک نیز اهمیت دارد. پزشک همچنین به اندازه گیری هر دو پا جهت ارزیابی یکسان بودن طول آنها نیز خواهد پرداخت. ساختار های سر و صورت نیز گاهی از جهت رد کردن برخی بیماری های ارثی اهمیت پیدا می کنند.

• آزمایشات

در موارد پای پرانتزی، رد کردن ناهنجاری های ژنتیکی اهمیت ویژه ای دارند که پزشک آزمایشات مورد نیاز را درخواست خواهد کرد. همچنین بررسی بیمار از نظر بروز بیماری های متابولیک نیز بخشی از روند تشخیصی خواهد بود. این کار از طریق آزمایش خون و ادرار انجام می شود. در برخی بیماران سنجش تراکم استخوان نیز به تشخیص کمک می کند.

• تصویربرداری

سی تی اسکن پای پرانتزی غالباً برای تصویر برداری از عکس رادیولوژی کامل پا استفاده می شود. در عکس رادیولوژی به زاویه انحراف پا و وجود اختلالات همراه در مچ و مفصل ران توجه می شود. در صورت آنکه پزشک به بیماری دیگری مشکوک نباشد، نیازی به بررسی بیشتر با سی تی اسکن یا ام آر آی نمی باشد.

روش های درمان پای پرانتزی

• درمان غیر جراحی

درمان معمولاً به نوزادان و نوپایان توصیه نمی شود مگر آنکه در وی یک بیماری زمینه ای کشف شود. در موارد وجود بیماری زمینه ای، به درمان آن خواهیم پرداخت. درمان پای پرانتزی ممکن است زمانی آغاز شود که پای پرانتزی شدید باشد یا در حال بدتر شدن باشد. اگر پای پرانتزی درمان نشود، ممکن است بیمار دچار درد، ناپایداری زانو و تخریب مفصل (آرتریت) نیز بشود. با درمان مکانیک زانو، زانو بهبود یافته و راه رفتن بیمار بهتر می شود. درمان های غیر جراحی شامل موارد زیر می شود:

1. کفش مخصوص
2. بریس
3. گچ گیری

• درمان بیماری زمینه ای

در بیمارانی که علت پای پرانتزی آن ها وجود یک بیماری زمینه ای است، درمان بیماری زمینه ای می تواند به بهبود علائم پای پرانتزی نیز کمک کند. برای مثال در بیماران مبتلا به راشیتیسم، درمان با ویتامین دی می تواند با بهبودی علائم بیمار همراه باشد.

درمان جراحی پای پرانتزی

• رشد راهنمایی شده با استفاده از فیکساتور خارجی

در کودکان رو به رشد، رشد راهنمایی شده نوعی جراحی با برش کم است که می تواند به اصلاح رشد کودک کمک کرده و باعث از بین رفتن انحنا شود. در این روش جراح استخوان را برش داده و یک چهارچوب خارجی را برای اصلاح استخوان با استفاده از پیچ و سیم ایجاد می کند. به والدین کودک آموزش داده می شود تا به طور روزانه چگونه بر روی این چهارچوب تغییراتی را اعمال کنند. کودک بدون اینکه احساس درد داشته باشد تمام فعالیت های روزمره خود که شامل راه رفتن، خوابیدن، دوش گرفتن و… می شود را انجام می دهد. استخوان به آرامی در موضع تصحیح شده بهبود می یابد و والدین هر چند هفته یک بار پزشک را ملاقات می کنند تا اطمینان پیدا کنند همه چیز طبق برنامه پیش می رود. بر اساس تصاویر رادیولوژی که طی درمان گرفته می شود، پزشک ممکن است برنامه درمانی را تغییر دهد تا به نتایج بهتری برسد. پس از اصلاح، بیمار برای خارج کردن چهارچوب در بیمارستان بستری می شود.

• استئوتومی

در افراد در سن بلوغ و بزرگسالان، استئوتومی درمانی است که برای صاف کردن پا به کار می رود. از عکس رادیولوژی برای تعیین محل خمیدگی استفاده می شود. در بیشتر بیماران، این ساق پا است که درمان می شود؛ اما در مواردی استخوان ران نیز تحت جراحی قرار می گیرد. وقتی میزان بدشکلی کم باشد، از فیکساتور داخلی (یک صفحه یا میله درون پا) برای پایدار سازی استفاده می شود. در موارد شدیدتر، همتراز سازی تدریجی با استئوتومی به وسیله فیکساتور خارجی صورت می پذیرد. ممکن است در اثر این جراحی، طول پاها مساوی نباشد که در این صورت جراحی یکسان سازی طول پا انجام می شود. به طور معمول در پای بیماران صفحه و پیچ قرار داده می شود و پا به مدت 6 تا 8 هفته گچ گرفته می شود. در طی این مدت بیمار اجازه راه رفتن ندارد؛ زیرا ممکن است اصلاحیه انجام شده دچار اختلال شود.

• درمان زانوی پرانتزی با حرکات اصلاحی
  تاریخ انتشار : 1396-09-21تاریخ بروز رسانی : 1402-08-03


• عوارض و علائم زانوی پرانتزی در نوزادان
  تاریخ انتشار : 1396-09-25تاریخ بروز رسانی : 1402-08-03


• درمان زانوی پرانتزی در کودکان
  تاریخ انتشار : 1396-09-30تاریخ بروز رسانی : 1402-08-03


• درمان پای پرانتزی با ورزش و حرکات اصلاحی
  تاریخ انتشار : 1396-05-04تاریخ بروز رسانی : 1402-08-21


• درمان زانوی پرانتزی با تمرینات پیلاتس
  تاریخ انتشار : 1396-09-09تاریخ بروز رسانی : 1402-08-03